کوله سیستیت حاد (التهاب حاد کیسه صفرا)

کوله سیستیت حاد التهاب حاد کیسه صفرا است و معمولا زمانی اتفاق می افتد که سنگ کیسه صفرا مجرای کیستیک را مسدود کند.

سنگ های صفراوی سنگ های کوچکی هستند که معمولاً از کلسترول ساخته می شوند و در کیسه صفرا تشکیل می شوند. مجرای صفراوی دهانه اصلی کیسه صفرا است.

سنگ کیسه صفرا بسیار شایع است و از هر 10 بزرگسال در بریتانیا 1 نفر را مبتلا می کند.

این سنگ ها معمولاً علائمی ایجاد نمی کنند، اما گاهی اوقات می توانند دوره های درد (کولیک صفراوی) یا کوله سیستیت حاد را ایجاد کنند.

کوله سیستیت حاد به دلیل خطر عوارض بالقوه یک شرایط جدی است.

کوله سیستیت حاد معمولا باید در بیمارستان با استراحت، مایعات داخل وریدی و آنتی بیوتیک درمان شود.

علائم کوله سیستیت

علامت اصلی کوله سیستیت حاد درد ناگهانی و شدید در سمت راست و بالای شکم است. این درد به سمت شانه راست شما تیر می کشد.

معمولا قسمت بالا و راست شکم در برابر لمس عمیق بسیار حساس است و تنفس عمیق می تواند درد را بدتر کند.

برخلاف انواع دیگر دردهای شکمی، درد کوله سیستیت حاد معمولاً پایدار است و در عرض چند ساعت از بین نمی‌رود.

برخی از افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند، مانند:

• تب
• حالت تهوع
• استفراغ
• تعریق
• بی اشتهایی
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان یا زردی)
• تروم در شکم

چه زمانی باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید

در صورت بروز درد ناگهانی و شدید شکمی، به خصوص اگر بیش از چند ساعت طول بکشد یا با علائم دیگری مانند زردی و درجه حرارت بالا همراه باشد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

اگر نمی‌توانید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید، به نزدیکترین اورژانس بیمارستانی مراجعه کنید.

تشخیص سریع کوله سیستیت حاد بسیار مهم است، زیرا در صورت عدم درمان به موقع، خطر بروز عوارض جدی وجود دارد.

چه چیزی باعث بروز کوله سیستیت حاد می شود؟

علل کوله سیستیت حاد را می توان به 2 دسته اصلی تقسیم کرد: کوله سیستیت سنگی و کوله سیستیت غیر سنگی.

کوله سیستیت سنگی

کوله سیستیت سنگی نوع شایعتر و معمولاً کمتر جدی کوله سیستیت حاد است و حدود 95 درصد از تمام موارد کوله سیستیت حاد را تشکیل می دهد.

کوله سیستیت سنگی زمانی ایجاد می شود که سوراخ اصلی کیسه صفرا، مجرای صفراوی، توسط سنگ کیسه صفرا یا ماده ای به نام لجن صفراوی مسدود شود.

لجن صفراوی مخلوطی از صفرا (مایعی که توسط کبد تولید می شود و به هضم چربی ها کمک می کند) و کلسترول و کریستال های نمک است.

انسداد مجرای صفراوی باعث تجمع صفرا در کیسه صفرا می شود و فشار داخل آن را افزایش می دهد و باعث التهاب آن می شود.

در حدود 1 مورد از هر 5 مورد، کیسه صفرای ملتهب توسط باکتری نیز عفونی می شود.

کوله سیستیت غیر سنگی

کوله سیستیت غیر سنگی یک نوع کوله سیستیت حاد کمتر شایع، اما معمولاً جدی تر است.

معمولاً به عنوان عارضه یک بیماری جدی، عفونت یا آسیب به کیسه صفرا، ایجاد می شود.

کوله سیستیت غیر سنگی می تواند در اثر آسیب تصادفی به کیسه صفرا در طی جراحی های بزرگ، صدمات جدی یا سوختگی ، سپسیس ، سوء تغذیه شدید یا HIV/AIDS ایجاد شود.

تشخیص کوله سیستیت حاد

اگر شکم درد شدید دارید، پزشک احتمالاً یک معاینه ساده به نام علامت مورفی انجام می دهد.

در تست مورفی از شما خواسته می شود در حالی که دست پزشک روی شکم شما درست زیر قفسه سینه فشار وارد می کند، نفس عمیق بکشید.

هنگام تنفس، کیسه صفرا به سمت پایین حرکت می کند. اگر کوله سیستیت داشته باشید، با رسیدن کیسه صفرا به دست پزشک، درد ناگهانی را تجربه خواهید کرد.

اگر علائم شما حاکی از کوله سیستیت حاد باشد، پزشک فوراً شما را برای آزمایشات و درمان بیشتر به بیمارستان ارجاع می دهد.

آزمایشاتی که ممکن است در بیمارستان انجام دهید عبارتند از:

• آزمایش خون  – برای بررسی علائم التهاب در بدن شما
• سونوگرافی از شکم برای بررسی وجود سنگ های کیسه صفرا و علایم التهاب در کیسه صفرا

اسکن های دیگر، مانند اشعه ایکس ، سی تی اسکن یا اسکن MRI نیز ممکن است برای بررسی جزئیات بیشتر کیسه صفرا در صورت عدم اطمینان در مورد تشخیص شما انجام شود.

درمان کوله سیستیت حاد

اگر کوله سیستیت حاد در شما تشخیص داده شود، احتمالاً باید برای درمان در بیمارستان بستری شوید.

درمان اولیه

درمان اولیه معمولاً شامل موارد زیر است:

• استراحت روده ای (نخوردن و نیاشامیدن) تا فشار از روی کیسه صفرا برداشته شود
• دریافت مایعات و مواد مغذی از طریق سِرُم به شکل داخل وریدی برای جلوگیری از کم آبی بدن
• مصرف دارو برای تسکین درد

همچنین  اگر تصور شود که عفونت دارید به شما آنتی بیوتیک داده می شود.

اینها اغلب باید تا یک هفته ادامه داشته باشند، در این مدت ممکن است لازم باشد در بیمارستان بمانید، یا ممکن است بتوانید به خانه بروید.

پس از درمان اولیه، سنگ کیسه صفرا که ممکن است باعث کوله سیستیت حاد شده باشد، معمولاً به کیسه صفرا می‌افتد و التهاب اغلب برطرف می‌شود.

عمل جراحي

برداشتن کیسه صفرا ممکن است در مقطعی پس از درمان اولیه برای جلوگیری از عود کوله سیستیت حاد و کاهش خطر ابتلا به عوارض بالقوه جدی توصیه شود. 

این نوع جراحی به عنوان کوله سیستکتومی شناخته می شود.

یک روش جایگزین غیر معمول به نام “کوله سیستوستومی از راه پوست” نیز ممکن است در صورت ناخوشی بیش از حد برای انجام عمل جراحی انجام شود. که در آن یک سوزن از طریق شکم شما وارد می شود تا مایعی که در کیسه صفرا جمع شده است تخلیه شود.

اگر آمادگی کافی برای انجام عمل جراحی را دارید، پزشک تصمیم خواهد گرفت که بهترین زمان برای برداشتن کیسه صفرا چه زمانی است.

در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی فوری یا در روز بعد یا 2 روز بعد باشد، گاهی نیز ممکن است لازم باشد چند هفته صبر کنید تا التهاب برطرف شود.

جراحی را می توان به 3 روش انجام داد:

• کوله سیستکتومی لاپاروسکوپیک  – نوعی جراحی بسته که در آن کیسه صفرا با استفاده از ابزارهای جراحی مخصوص که از طریق چند بریدگی کوچک در شکم شما وارد می شود، برداشته می شود.
• کوله سیستکتومی لاپاروسکوپیک تک برش – که در این نوع جراحی کیسه صفرا از طریق یک برش منفرد برداشته می شود که معمولاً در نزدیکی ناف ایجاد می شود.
• کوله سیستکتومی باز  – که در این روش کیسه صفرا از طریق یک برش بزرگتر در شکم و به صورت جراحی باز برداشته می شود.

اگرچه برخی از افرادی که کیسه صفرا خود را برداشته اند علائم نفخ و اسهال را پس از خوردن برخی غذاها گزارش کرده اند ، اما می توان بدون کیسه صفرا یک زندگی کاملا طبیعی داشت.

وجود کیسه صفرا می تواند مفید باشد، اما ضروری نیست زیرا کبد شما همچنان برای هضم غذا صفرا تولید می کند.

درباره بهبودی پس از برداشتن کیسه صفرا بیشتر بدانید

عوارض احتمالی

بدون درمان مناسب، کوله سیستیت حاد گاهی اوقات می تواند منجر به عوارض بالقوه تهدید کننده زندگی شود.

عوارض اصلی کوله سیستیت حاد عبارتند از:

• مرگ و نکروز بافت کیسه صفرا (کوله سیستیت گانگرنی) – که می تواند باعث عفونت جدی شود که می تواند در سراسر بدن پخش شود.
• پاره شدن کیسه صفرا (کیسه صفرا سوراخ شده) – که می تواند عفونت را در شکم شما گسترش دهد (پریتونیت) یا منجر به تجمع چرک (آبسه) شود.

جراحی اورژانسی برای برداشتن کیسه صفرا برای درمان این عوارض در حدود 1 مورد از هر 5 مورد کوله سیستیت حاد مورد نیاز است.

پیشگیری از کوله سیستیت حاد

همیشه نمی توان از کوله سیستیت حاد پیشگیری کرد، اما می توانید با کاهش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا، خطر ابتلا به آن را کاهش دهید.

یکی از اصلی‌ترین کارهایی که می‌توانید برای کاهش احتمال ابتلا به سنگ‌های صفراوی انجام دهید، اتخاذ یک رژیم غذایی سالم و متعادل و کاهش میزان غذاهای پرکلسترول است، زیرا تصور می‌شود کلسترول در تشکیل سنگ‌های صفراوی نقش مهمی دارد.

اضافه وزن، به ویژه چاقی ، خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را نیز افزایش می دهد.

بنابراین باید وزن خود را با خوردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم کنترل کنید.

اما باید از رژیم‌ های کاهش وزن سریع اجتناب کرد زیرا شواهدی وجود دارد که می‌توانند ترکیب شیمیایی صفرا را مختل کنند و در واقع خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش دهند.

بنابراین بهترین روش برنامه کاهش وزن تدریجی است. 

در مورد پیشگیری از سنگ کیسه صفرا بیشتر بدانید

کیسه صفرا

کیسه صفرا یک اندام گلابی شکل کوچک است که در زیر کبد قرار دارد. هدف اصلی آن ذخیره و تغلیظ صفرا است.

کبد صفرا را تولید می کند، صفرا مایعی است که به هضم چربی ها کمک می کند و سموم دفع شده توسط کبد را حمل می کند.

صفرا از کبد از طریق یک سری کانال به نام مجاری صفراوی به کیسه صفرا منتقل می شود و در آنجا ذخیره می شود.

با گذشت زمان صفرا غلیظ تر می شود که باعث می شود در هضم چربی ها موثرتر باشد.

کیسه صفرا در صورت نیاز، صفرا را وارد دستگاه گوارش می کند.

کیسه صفرا اندامی مفید است، اما ضروری نیست. با خیال راحت می توان آن را بدون تداخل با توانایی شما در هضم غذا حذف کرد.