عمل جراحی قطع عضو (آمپوتاسیون)


قطع عضو (آمپوتاسیون) عبارت است از برداشتن قسمتی از بدن مانند دست یا پا با عمل جراحی.

اگر شما، یکی از دوستان یا یکی از اعضای خانواده تان، اخیراً تحت عمل قطع عضو قرار گرفته اید یا قصد دارید که جراحی قطع عضو شوید، این مقاله ممکن است مفید باشد.

چرا ممکن است به قطع عضو نیاز باشد؟

در موارد زیر ممکن است نیاز به جراحی قطع عضو باشد:

  • عفونت شدید در یکی از اندام های فوقانی یا تحتانی (دست یا پا)
  • تحت تأثیر قرار گرفتن اندام ها با قانقاریا (اغلب در نتیجه بیماری شریانی محیطی)
  • آسیب جدی به اندام ها، مانند له شدگی یا زخم انفجاری اندام
  • تغییر شکل دادن اندام و محدود شدن عملکرد و حرکت اندام

ارزیابی قبل از جراحی قطع عضو

درصورتی که نیاز به عمل جراحی قطع عضو بسیار اورژانسی نداشته باشید، قبل از جراحی برای شناسایی مناسب ترین نوع قطع عضو و هر عاملی که ممکن است بر توانبخشی شما تأثیر بگذارد، به طور کامل مورد ارزیابی قرار می گیرید.

این ارزیابی احتمالاً شامل یک معاینه پزشکی کامل برای بررسی وضعیت جسمانی شما، مانند وضعیت تغذیه، عملکرد روده و مثانه، سیستم قلبی عروقی (قلب، خون و رگ‌های خونی) و سیستم تنفسی شما (ریه‌ها و راه‌های هوایی) خواهد بود.

پزشک همچنین وضعیت و عملکرد اندام سالم شما را بررسی خواهد کرد. برداشتن یک اندام می تواند فشار اضافی بر اندام باقی مانده وارد کند، بنابراین مراقبت از اندام سالم بسیار مهم است.

همچنین ممکن است یک ارزیابی روانشناختی برای تعیین اینکه چقدر با تأثیرات روانی و عاطفی قطع عضو کنار می آیید و اینکه آیا به حمایت بیشتری نیاز دارید یا خیر، نیز انجام شود.

ممکن است یک ارزیابی از محیط خانه، محل کار و محیط اجتماعی شما نیز انجام شود تا بررسی شود که آیا نیاز به ایجاد تغییراتی برای کمک به شما برای کنار آمدن با شرایط جدید دارد یا خیر.

شما همچنین به یک فیزیوتراپیست معرفی خواهید شد که در مراقبت های بعد از عمل شما مشارکت خواهد داشت. یک متخصص پروتزهای اندامی (متخصص اندام مصنوعی) نیز در مورد نوع و عملکرد اندام مصنوعی یا سایر وسایل توانبخشی موجود به شما مشاوره می دهد.

اگر در حال انجام برنامه ریزی برای انجام عمل قطع عضو هستید، ممکن است صحبت با فردی که نوع مشابهی از قطع عضو داشته است برایتان آرامش بخش باشد. یکی از اعضای تیم پزشکی شما ممکن است بتواند این کار را ترتیب دهد.

نحوه انجام جراحی قطع عضو

قطع عضو را می توان تحت بیهوشی عمومی (بیهوشی کامل) یا با استفاده از بی حسی اپیدورال یا بی حسی اسپاینال یا نخاعی (هر دو روش فقط نیمه پایینی بدن را بی حس می کند) انجام داد. انتخاب داروی بی حسی می تواند به این بستگی داشته باشد که قرار است کدام قسمت از بدن شما قطع شود.

اکثر قطع عضوها شامل برداشتن بخشی از اندام به جای کل اندام است.

هنگامی که قسمتی از اندام قطع شد، می توان از تکنیک های جراحی اضافی برای کمک به بهبود عملکرد قسمت باقی مانده اندام و کاهش خطر عوارض استفاده کرد.

این تکنیک ها شامل کوتاه کردن و صاف کردن استخوان در بخش باقیمانده اندام است تا با مقدار کافی بافت نرم و ماهیچه پوشانده شود. سپس جراح عضله را به استخوان‌ها بخیه می‌زند تا به تقویت بخش باقی‌مانده کمک کند (تکنیکی به نام میودزیس یا myodesis).

پس از قطع عضو، زخم شما با بخیه یا منگنه های جراحی بسته می شود. با بانداژ پانسمان می شود و ممکن است یک لوله (به نام دِرَن) زیر پوست شما قرار داده شود تا مایع چرکی اضافی تخلیه شود. بانداژ و پانسمان معمولاً باید برای چند روز در جای خود بماند تا خطر عفونت کاهش یابد.

بهبودی و نقاهت بعد از جراحی قطع عضو

پس از جراحی، معمولاً در چند روز اول که در بیمارستان بستری هستید، اکسیژن از طریق ماسک و مایعات از طریق سرم و به شکل داخل وریدی به شما داده می‌شود.

یک لوله انعطاف پذیر کوچک (کاتتر یا سوند ادراری) ممکن است در حین جراحی برای تخلیه ادرار در مثانه شما قرار داده شود. این بدان معناست که در چند روز اول پس از عمل نیازی به بلند شدن از رختخواب برای رفتن به توالت نخواهید داشت. ممکن است به شما یک لگن یا وسیله مشابه داده شود تا بتوانید بدون نیاز به بلند شدن برای استفاده از توالت، مدفوع کنید.

محل جراحی ممکن است دردناک باشد، بنابراین در صورت نیاز به شما مسکن داده می شود. اگر مسکن‌ها مؤثر نیستند، به یکی از اعضای تیم مراقبت خود بگویید، زیرا ممکن است به دوز بیشتر یا مسکن قوی‌تری نیاز داشته باشید. ممکن است از یک سرم برای رساندن بی حس کننده موضعی به اعصاب قطع شده استفاده شود تا به کاهش درد شما کمک کند.

پزشک یا فیزیوتراپیست شما تمریناتی را به شما آموزش می دهد که به جلوگیری از لخته شدن خون و بهبود جریان خون شما در دوران نقاهت در بیمارستان کمک می کند.

باندهای فشاری (لباس های فشرده سازی)

پس از جراحی متوجه تورم (ادم) محل قطع شده خواهید شد. این طبیعی است و ممکن است پس از ترخیص از بیمارستان نیز ادامه یابد.

استفاده از باند های فشاری به کاهش تورم و شکل گیری محل قطع شده کمک می کند. همچنین ممکن است درد فانتوم را کاهش دهد (دردی که به نظر می رسد از قسمت از دست رفته اندام شما می آید) و به حمایت از اندام کمک کند.

هنگامی که زخم شما بهبود یافت، باید شروع به استفاده از باند های فشاری کنید. این باند ها باید هر روز استفاده شوند، اما قبل از خواب آن را بردارید. حداقل باید 2 باند فشاری به شما داده شود که باید به طور مرتب شسته شوند.

توانبخشی

توانبخشی و فیزیوتراپی بخش مهمی از روند بهبودی است. توان بخشی می تواند یک فرآیند طولانی، دشوار و خسته کننده باشد، اما مهم است که پشتکار داشته باشید. پس از توانبخشی، معمولاً می توانید به کار و سایر فعالیت های خود بازگردید.

برنامه توانبخشی متناسب با نیازهای فردی شما خواهد بود و هدف آن این است که به شما اجازه دهد تا حد امکان فعالیت های عادی خود را انجام دهید.

شما از نزدیک با فیزیوتراپیست ها و کاردرمانگران کار خواهید کرد که با شما در مورد آنچه می خواهید از توانبخشی به دست آورید صحبت خواهند کرد تا بتوان اهدافی واقع بینانه تعیین کرد.

برنامه توانبخشی شما معمولاً چند روز پس از عمل جراحی شروع می شود. ممکن است با تمرینات ساده ای شروع شود که می توانید در حالت درازکش یا نشسته انجام دهید. اگر دچار قطع پا شده اید، تشویق می شوید که در اسرع وقت با استفاده از ویلچر و سپس با عصا حرکت کنید.

همچنین به شما «تکنیک‌های انتقال» آموزش داده می‌شود که به شما کمک می‌کند راحت‌تر حرکت کنید، مانند نحوه سوار شدن بر روی صندلی چرخدار از تخت.

هنگامی که زخم شما شروع به بهبود کرد، ممکن است با یک فیزیوتراپیست در مرکز درمانی شروع به کار بر روی یک برنامه ورزشی کنید تا به شما کمک کند تحرک و قدرت عضلانی خود را حفظ کنید.

اگر اندام پروتزی یا مصنوعی نصب کرده اید، فیزیوتراپیست شما نحوه استفاده از آن را به شما آموزش می دهد. به عنوان مثال نحوه راه رفتن روی پای مصنوعی یا گرفتن اشیاء با دست مصنوعی.

رفتن به خانه و پیگیری

مدت زمانی که طول می کشد تا آماده رفتن به خانه شوید به نوع قطع عضو و وضعیت کلی سلامتی شما بستگی دارد.

قبل از اینکه از بیمارستان مرخص شوید، یک کاردرمانگر ممکن است ترتیبی دهد که خانه شما را بازدید کند تا ببیند که آیا خانه شما نیاز به سازگاری برای دسترسی بیشتر دارد یا خیر.

برای مثال، ممکن است به یک رمپ ویلچر یا بالابر نیاز داشته باشید. درباره وسایل کمکی پیاده روی، ویلچر و اسکوترها و ارزیابی نیازهای مراقبت و حمایت خود بیشتر بیاموزید.

ممکن است چندین ماه طول بکشد تا اندام مصنوعی برای شما تعبیه شود (اگر کاندید مناسبی برای اندام مصنوعی باشید)، بنابراین ممکن است در صورت قطع اندام تحتانی، یک ویلچر به شما کمک کند تا حرکت کنید.

احتمالاً باید چند هفته پس از خروج از بیمارستان در یک ویزیت بعدی با پزشک شرکت کنید تا در مورد نحوه سازگاری با شرایط جدید خود در خانه و اینکه آیا به کمک، حمایت یا تجهیزات اضافی نیاز دارید یا خیر، صحبت کنید.

در ویزیتتان، ممکن است جزئیاتی از گروه های حمایت از افراد قطع عضو، متشکل از متخصصان مراقبت های بهداشتی و افرادی که با قطع عضو زندگی می کنند، با شما بحث شود.

پروتز های اندامی یا اندام مصنوعی (Prosthetic limbs)

پس از قطع عضو، ممکن است بتوانید از یک اندام مصنوعی برای داشتن حداکثر سازگاری استفاده کنید.

اندام های مصنوعی برای همه افرادی که قطع عضو شده اند مناسب نیست زیرا نیاز به یک دوره فیزیوتراپی و توانبخشی گسترده دارد.

تنظیم زندگی با اندام مصنوعی انرژی قابل توجهی می طلبد زیرا باید از دست دادن عضله و استخوان در اندام قطع شده را جبران کنید.

به همین دلیل است که افراد ضعیف یا افرادی که بیماری های زمینه ای مانند بیماری قلبی جدی دارند، ممکن است برای اندام مصنوعی مناسب نباشند.

اگر قادر به داشتن اندام مصنوعی باشید، نوع اندامی که برای شما توصیه می شود به موارد زیر بستگی دارد:

  • نوع قطع عضوی که داشتید
  • مقدار قدرت عضلانی در بخش باقی مانده از اندام
  • سلامت عمومی شما
  • وظایفی که انتظار می رود اندام مصنوعی انجام دهد
  • اینکه می خواهید ظاهر اندام تا حد امکان واقعی به نظر برسد یا بیشتر به عملکرد آن اهمیت می دهید

اگر تصور شود که تحمل فشار ذهنی ناشی از استفاده از اندام مصنوعی عملکردی (prosthetic limb) برای شما دشوار است، ممکن است اندام مصنوعی زیبایی (cosmetic limb) به شما توصیه شود. این اندام های مصنوعی شبیه اندام واقعی است، اما نمی توان از آن مانند اندام مصنوعی عملکردی استفاده کرد.

ممکن است یک اندام مصنوعی داشته باشیم که هم از نظر فیزیکی واقعی و هم از نظر عملکردی خوب باشد، اما به هر حال میزان زیبایی و عملکرد اندام مصنوعی رابطه معکوس با هم دارند.

آماده سازی برای نصب اندام مصنوعی

اگر شما کاندید مناسبی برای نصب اندام مصنوعی باشید، در حالی که هنوز در بیمارستان هستید مجموعه ای از فعالیت ها را برای آماده شدن برای نصب اندام مصنوعی آغاز خواهید کرد.

قبل از نصب اندام مصنوعی، حساسیت پوست پوشاننده قسمت قطع شده اندام شما کاهش داده می شود (معروف به حساسیت زدایی). این کار باعث می شود اندام مصنوعی بهتر بر روی اندام شما فیکس شود.

حساسیت زدایی پوست شامل:

  • ضربه زدن آرام با یک حوله بر روی پوست ناحیه
  • استفاده از باندهای فشاری برای کمک به کاهش تورم و جلوگیری از تجمع مایع در داخل و اطراف ناحیه
  • ماساژ و کشیدن پوست اطراف استخوان برای جلوگیری از ایجاد اسکار بیش از حد

مراقبت از قسمت قطع شده

تمیز نگه داشتن پوست روی سطح ناحیه قطع شده برای کاهش خطر تحریک یا عفونی شدن آن بسیار مهم است.

حداقل یک بار در روز (بیشتر در هوای گرم) به آرامی انتهای اندام خود را با صابون بدون عطر ملایم و آب گرم بشویید و با دقت خشک کنید.

اگر اندام مصنوعی دارید، باید به طور مرتب سوکت متصل کننده را با استفاده از صابون و آب گرم تمیز کنید.

هنگام حمام کردن، از گذاشتن انتهای قطع شده اندام خود برای مدت طولانی در آب خودداری کنید زیرا آب، پوست را نرم می کند و آن را در برابر ضربه و فشار آسیب پذیرتر می کند.

اگر پوست شما خشک شد، قبل از خواب یا زمانی که از اندام مصنوعی خود استفاده نمی کنید، از کرم مرطوب کننده استفاده کنید.

برخی از افراد متوجه می شوند پوشیدن یک یا چند جوراب در اطراف ناحیه قطع شده به جذب عرق و کاهش تحریک پوست کمک می کند. اندازه انتهای قطع شده اندام شما ممکن است با کاهش تورم تغییر کند، بنابراین تعداد جوراب هایی که باید استفاده کنید در زمان های مختلف ممکن است متفاوت باشد. شما باید هر روز جوراب ها را عوض کنید.

هر روز انتهای اندام خود را به دقت بررسی کنید تا علائم عفونت مانند:

  • پوست گرم، قرمز و شکننده
  • ترشح مایع یا چرک
  • افزایش تورم

اگر فکر می کنید که ممکن است دچار عفونت پوستی شده باشید، برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیرید.

مراقبت از اندام سالم

پس از قطع اندام، بسیار مهم است که از آسیب زدن به اندام “خوب” باقی مانده خود جلوگیری کنید، به خصوص اگر به دلیل دیابت نیاز به قطع پا بوده است. ساق و پای باقی مانده شما نیز ممکن است در خطر باشد.

از پوشیدن کفش‌های نامناسب خودداری کنید و مطمئن شوید که مراقبت از پای شما به عهده یک پزشک متخصص باشد و همچنین خودتان نیز به طور مرتب پاهای خود را معاینه و بررسی کنید و مراقب آن ها باشید.

در مورد دیابت و مراقبت از پا بیشتر بدانید.

عوارض

مانند هر نوع عملی، جراحی قطع عضو نیز با خطر عوارض همراه است. همچنین خطر عوارضی را به همراه دارد که مستقیماً با از دست دادن اندام مرتبط است.

برخی عوامل وجود دارد که بر خطر عوارض ناشی از قطع عضو تأثیر می گذارد، مانند سن شما، نوع قطع عضو و سلامت عمومی شما.

خطر عوارض جدی در قطع عضوهای با برنامه ریزی قبلی کمتر از قطع عضوهای اورژانسی است.

عوارض مرتبط با قطع عضو عبارتند از:

در برخی موارد، ممکن است برای اصلاح مشکلات ایجاد شده یا کمک به تسکین درد، به جراحی دیگری نیز نیاز باشد. به عنوان مثال، اگر تصور شود که نوروما (بافت عصبی ضخیم شده) باعث درد می شود، ممکن است نیاز به برداشتن خوشه اعصاب درگیر با عمل جراحی باشد.

درد انتهای اندام قطع شده و درد “اندام فانتوم”

بسیاری از افرادی که تحت جراحی قطع عضو قرار گرفته اند، درجاتی از درد انتهای اندام قطع شده و درد “اندام فانتوم” را تجربه می کنند.

درد انتهای اندام قطع شده می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله خراشیدگی ها یا زخم‌هایی که توسط اندام مصنوعی ایجاد می شوند، یا آسیب به اعصاب ناحیه در حین جراحی و ایجاد نوروما (بافت عصبی ضخیم شده).

احساسات اندام فانتوم، احساساتی هستند که به نظر می رسد از قسمت قطع شده اندام ناشی می شوند. گاهی اوقات، این احساسات شبیه حس درد هستند (درد فانتوم اندام).

اصطلاح “فانتوم” به معنای خیالی بودن احساسات نیست. درد اندام فانتوم یک پدیده واقعی است که با استفاده از اسکن تصویربرداری مغز برای بررسی نحوه انتقال سیگنال های عصبی به مغز تایید شده است.

علائم درد اندام فانتوم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی از افراد دردی تیز ولی مختصر، شبیه به شوک الکتریکی را که برای چند ثانیه طول می کشد، توصیف کرده اند. دیگران درد شدید مداوم را توصیف کرده اند.

درمان درد انتهای اندام قطع شده و اندام فانتوم

درمان درد انتهای اندام قطع شده و اندام فانتوم معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد، اما درمان‌هایی برای کمک به تسکین علائم موجود است.

داروها

داروهایی که ممکن است برای کمک به تسکین درد استفاده شوند عبارتند از:

اقدامات خودیاری و درمان تکمیلی

چندین تکنیک غیرتهاجمی وجود دارد که ممکن است به تسکین درد در برخی افراد کمک کند. آنها عبارتند از: 

  • تغییر نحوه قرار گرفتن اندام مصنوعی برای ایجاد راحتی بیشتر
  • اعمال گرما یا سرما به اندام، مانند استفاده از کیسه آب گرم یا کمپرس یخ، استفاده از کرم ها و پماد ها.
  • ماساژ برای افزایش گردش خون و تحریک عضلات.
  • استفاده از طب سوزنی، که سیستم عصبی را تحریک کرده و درد را تسکین می دهد.
  • تحریک عصبی الکتریکی از طریق پوست (TENS-transcutaneous electrical nerve stimulation) ، که از یک دستگاه کوچک استفاده می کند تا تکانه های الکتریکی را به ناحیه آسیب دیده بدن شما برساند تا سیگنال های درد را مسدود یا کاهش دهد.

تصورات ذهنی

تحقیقات نشان داده است افرادی که 40 دقیقه در روز را به تصور استفاده از بخشی از اندام خود که قطع شده است، مانند دراز کردن “انگشتان” یا جمع کردن “انگشت پا” می گذرانند، علائم درد را کمتر تجربه می کنند.

این ممکن است به نظریه مرکزی درد اندام فانتوم مرتبط باشد. محققان فکر می کنند مغز به دنبال این است که بازخوردی را از عضو قطع شده دریافت کند و این تمرینات ذهنی ممکن است جایگزین موثری برای این بازخورد از دست رفته باشد.

تکنیک دیگری که به عنوان بازخورد بصری آینه ای (mirror visual feedback) شناخته می شود، شامل استفاده از آینه برای ایجاد انعکاس از اندام دیگر است. برخی افراد متوجه می شوند که ورزش و حرکت دادن اندام دیگرشان می تواند به تسکین درد فانتوم اندام قطع شده کمک کند.

تاثیر روانی قطع عضو

از دست دادن اندام می تواند تأثیر روانی قابل توجهی داشته باشد. بسیاری از افرادی که قطع عضو شده اند، احساساتی مانند غم و اندوه و سوگ را گزارش می کنند، چیزی شبیه به تجربه مرگ یک عزیز.

بنابراین، کنار آمدن با تأثیر روانی قطع عضو اغلب به اندازه مقابله با نیازهای فیزیکی مهم است.

قطع عضو به سه دلیل اصلی می تواند تأثیر روانی قابل توجهی داشته باشد:

  • شما باید با از دست دادن حس عضو قطع شده خود کنار بیایید.
  • شما باید با از دست دادن عملکرد عضو قطع شده خود کنار بیایید.
  • شما باید با تصویر بدن خودتان و تغییر درک دیگران از تصویر بدن شما کنار بیایید.

افکار و احساسات منفی پس از قطع عضو شایع هستند. این امر به ویژه در افرادی که قطع عضو اورژانسی داشته اند صادق است، زیرا زمانی برای آمادگی ذهنی برای اثرات جراحی ندارند.

احساسات و افکار رایج افراد پس از قطع عضو شامل موارد زیر است:

افرادی که در نتیجه تروما و سانحه قطع عضو شده اند (به ویژه اعضای نیروهای مسلح) نیز در معرض خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستند.

با تیم مراقبت خود در مورد افکار و احساسات خود صحبت کنید، به خصوص اگر احساس افسردگی می کنید یا تمایل به خودکشی دارید. ممکن است برای بهبود توانایی خود در سازگاری با شرایط پس از قطع عضو، به درمان اضافی مانند داروهای ضد افسردگی یا مشاوره نیاز داشته باشید.

کمک و حمایت

اینکه به شما گفته شود باید یک اندام را قطع کنید، می تواند یک تجربه ویرانگر و ترسناک باشد. تطبیق با زندگی پس از قطع عضو می تواند چالش برانگیز باشد، اما اکثریت افراد پس از سازگاری با شرایط جدید از کیفیت زندگی خوب و نزدیک به نرمال برخوردار می شوند.

در انگلستان تعدادی مؤسسه خیریه وجود دارند که می توانند برای افرادی که دچار قطع عضو هستند مشاوره و حمایت ارائه کنند، که عبارتند از:

پیمایش به بالا
به بالای صفحه بردن