نارسایی حاد کلیه (AKI) حالتی است که کلیه ها به طور ناگهانی به درستی کار نمی کنند. نارسایی حاد کلیه می تواند از کاهش جزئی عملکرد کلیه تا نارسایی کامل کلیه متغیر باشد.
AKI (آسیب حاد کلیه) معمولاً به عنوان عارضه یک بیماری جدی دیگر رخ می دهد. و برخلاف نام گول زننده اش به معنی آسیب فیزیکی به کلیه نمی باشد.
آسیب حاد کلیوی معمولاً در افراد مسن دیده می شود که مبتلا به سایر بیماری های مزمن هستند و کلیه ها نیز تحت تأثیر قرار می گیرند.
ضروری است که AKI به موقع تشخیص داده شود و به موقع درمان شود.
بدون درمان سریع، سطوح غیرطبیعی املاح و مواد شیمیایی می‌تواند در بدن انباشته شود که بر توانایی سایر اندام‌ها برای عملکرد صحیح تأثیر می‌گذارد.
اگر کلیه ها به طور کامل خاموش شوند، ممکن است نیاز به حمایت موقت از دستگاه دیالیز داشته باشد یا منجر به مرگ شود.
علائم نارسایی حاد کلیه
علائم AKI عبارتند از:
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال
- کم آبی بدن
- ادرار کردن کمتر از حد معمول
- گیجی
- خواب آلودگی
AKI حتی اگر به نارسایی کامل کلیه پیشرفت نکند، باید جدی گرفته شود چرا که بر کل بدن تأثیر می گذارد، نحوه تاثیر برخی داروها بر بدن را تغییر می دهد و می تواند برخی از بیماری های موجود را جدی تر کند.
AKI با نارسایی مزمن کلیوی متفاوت است، نارسایی مزمن کلیه حالتی است که کلیه ها به تدریج عملکرد خود را در مدت زمان طولانی از دست می دهند.
چه کسانی در معرض نارسایی حاد کلیه هستند؟
احتمال ابتلا به AKI بیشتر است اگر:
- 65 سال یا بیشتر دارید
- از قبل یک مشکل کلیوی مانند بیماری مزمن کلیه دارید
- یک بیماری مزمن (طولانی مدت) مانند نارسایی قلبی ، بیماری کبد یا دیابت دارید
- دچار کم آبی هستید یا نمی توانید به تنهایی میزان مایعات مصرفی خود را کنترل کنید
- دچار انسداد در دستگاه ادراری خود هستید (یا در معرض خطر آن هستید)
- عفونت شدید یا سپسیس دارید
- داروهای خاصی از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID مانند ایبوپروفن یا ژلوفن) یا داروهای فشار خون مانند مهارکننده های ACE یا دیورتیک ها را مصرف می کنید. دیورتیک‌ها معمولاً برای کلیه‌ها مفید هستند، اما ممکن است زمانی که فرد دچار کم‌آبی است یا از یک بیماری شدید رنج می‌برد، کمتر مفید باشند.
- به شما آمینوگلیکوزیدها – نوعی آنتی بیوتیک – داده می شود . مجدداً، این داروها نیز فقط در صورتی مشکل ساز است که فرد دچار کم آبی باشد، و معمولاً فقط در یک محیط بیمارستانی تجویز می شوند.
علل نارسایی حاد کلیه
بیشتر موارد AKI به دلیل کاهش جریان خون به کلیه ها به خصوص در فردی که به یک بیماری زمینه ای مبتلاست ایجاد می شود.
این کاهش جریان خون می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- کاهش حجم خون پس از خونریزی، استفراغ بیش از حد یا اسهال، یا کم آبی شدید
- کاهش پمپاژ خون از قلب به کلیه ها در نتیجه نارسایی قلبی ، نارسایی کبد یا سپسیس
- مشکلات رگ های خونی – مانند التهاب و انسداد در رگ های خونی در کلیه ها (مانند یک بیماری نادر به نام واسکولیت)
- داروهای خاصی که می توانند بر خون رسانی به کلیه تأثیر بگذارند
- سایر داروهایی که ممکن است باعث ایجاد مشکل در خود کلیه شوند
AKI همچنین می تواند ناشی از مشکلی در خود کلیه باشد، مانند گلومرولونفریت .
گلومرونفریت ممکن است در اثر واکنش به برخی داروها، عفونت ها یا ماده حاجب (ماده ای که در عکس رادیولوژی به وضوح دیده می شود و به تشخیص بیماری های مختلف کمک می کند) مورد استفاده در برخی از انواع عکس برداری های رادیولوژی ایجاد شود.
همچنین ممکن است نتیجه انسدادی باشد که بر توان تصفیه کلیه ها تأثیر می گذارد، مانند:
تشخیص نارسایی حاد کلیه
پزشک ممکن است به AKI مشکوک شود اگر شما:
- در یک گروه “در معرض خطر” هستید و به طور ناگهانی بیمار می شوند
- علائم AKI را داشته باشید
AKI معمولاً با آزمایش خون برای اندازه گیری سطح کراتینین، یک محصول زائد شیمیایی که توسط ماهیچه ها تولید می شود، تشخیص داده می شود.
اگر مقدار زیادی کراتینین در خون شما وجود داشته باشد، به این معنی است که کلیه های شما آنطور که باید کار نمی کنند و توان تصفیه سموم را تا حدی از دست داده اند.
همچنین ممکن است از شما خواسته شود که یک نمونه ادرار بدهید و یک سونوگرافی از کلیه‌های شما برای بررسی هرگونه انسداد انجام شود.
درباره AKI در کودکان بیشتر بدانید
بررسی علت زمینه ای
نمونه ادرار را می توان از نظر پروتئین، سلول های خونی، قند و مواد زائد آزمایش کرد که ممکن است سرنخ هایی از علت اصلی را ارائه دهد.
پزشکان همچنین باید در مورد موارد زیر بدانند:
- هر گونه علائم دیگر، مانند علائم سپسیس یا علائم نارسایی قلبی
- هرگونه بیماری دیگر
- هر دارویی که در هفته گذشته مصرف شده باشد، زیرا برخی از داروها می توانند باعث ایجاد AKI شوند
سونوگرافی نیز می تواند نشان دهد که آیا علت AKI انسداد در دستگاه ادراری، مانند بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه یا تومور مثانه است یا خیر.
درمان نارسایی حاد کلیه
درمان AKI بستگی به این دارد که چه چیزی باعث بیماری شده است و نارسایی چقدر شدید است.
ممکن است نیاز داشته باشید:
- در صورت کم آبی مصرف آب و سایر مایعات را افزایش دهید
- اگر عفونت دارید آنتی بیوتیک مصرف کنید
- مصرف برخی داروها (حداقل تا زمانی که مشکل برطرف شود) را قطع کنید
- یک کاتتر ادراری (سوند)، که برای تخلیه مثانه در صورت انسداد استفاده می شود برای شما تعبیه شود
ممکن است لازم باشد برای برخی درمان ها به بیمارستان بروید.
اکثر افراد مبتلا به AKI بهبودی کامل پیدا می کنند، اما برخی از افراد در نتیجه آن به بیماری مزمن کلیوی یا نارسایی مزمن کلیه مبتلا می شوند.
در موارد شدید، دیالیز ، که در آن دستگاهی خون را فیلتر می کند تا بدن را از شر مواد زائد مضر، نمک و آب اضافی خلاص کند، ممکن است مورد نیاز باشد.
جلوگیری از نارسایی حاد کلیه
افرادی که در معرض خطر ابتلا به AKI هستند، در صورت بدحالی یا شروع داروهای جدید باید با آزمایش خون منظم تحت نظر قرار گیرند.
همچنین بررسی میزان دفع ادرار مفید است.
هرگونه علامت هشدار دهنده AKI، مانند استفراغ یا تولید ادرار کم، نیاز به بررسی فوری برای AKI و درمان دارد.
به افرادی که دچار کم آبی یا در معرض خطر کم آبی هستند، ممکن است لازم باشد از طریق سِرُم مایعات داده شود.
هر دارویی که به نظر می‌رسد مشکل را بدتر می‌کند یا مستقیماً به کلیه‌ها آسیب می‌زند، باید حداقل به طور موقت قطع شود.
عوارض نارسایی حاد کلیه
جدی ترین عوارض آسیب حاد کلیه عبارتند از:
- سطوح بالای پتاسیم در خون – در موارد شدید، پتاسیم بالا می تواند منجر به ضعف عضلانی، فلج و مشکلات ریتم قلب شود.
- تجمع مایع در ریه ها ( ادم ریوی )
- اسیدی شدن خون (اسیدوز متابولیک) – که می تواند باعث تهوع، استفراغ، خواب آلودگی و تنگی نفس شود.