اختلالات شخصیت، نوعی بیماری مرتبط با سلامت روان است که بر نحوه تفکر، ادراک، احساس یا ارتباط فرد با دیگران تأثیر می گذارد.
اختلال شخصیت ضداجتماعی یکی از انواع اختلال شخصیت است که با رفتارهای تکانشی، غیرمسئولانه و اغلب مجرمانه مشخص می شود.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی معمولاً حیله گر، فریبکار و بی پروا است و به احساسات دیگران اهمیتی نمی دهد.
مانند سایر انواع اختلال شخصیت، اختلال شخصیت ضداجتماعی نیز در یک طیف قرار دارد، به این معنی که شدت آن از رفتار بد گهگاهی تا نقض مکرر قانون و ارتکاب جرایم جدی متغیر است.
سایکوپاتی شکل بسیار شدید اختلال شخصیت ضد اجتماعی در نظر گرفته می شود.
وب سایت مایند اطلاعات بیشتری در مورد نشانه های اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارد
در مورد اختلالات شخصیت بیشتر بدانید
علائم اختلال شخصیت ضد اجتماعی
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی ممکن است:
- دیگران را به استمثار بگیرند، آن ها را دائماً فریب بدهند یا حقوق آن ها را نقض کنند
- از ناراحت کردن دیگران نگران یا پشیمان نشوند
- غیرمسئولانه رفتار کنند و نسبت به رفتارهای عادی اجتماعی بی اعتنا باشند
- در حفظ روابط طولانی مدت مشکل داشته باشند
- قادر به کنترل خشم خود نباشند
- احساس گناه نداشته باشند یا از اشتباهات خود درس نگیرند
- دیگران را به خاطر مشکلات زندگی خودشان سرزنش کنند
- مکرراً قانون را زیر پا بگذارند
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی در دوران کودکی نیز دارای سابقه اختلال سلوک مانند فرار از مدرسه (نرفتن به مدرسه)، بزهکاری (مثلاً ارتکاب جرم یا سوء مصرف مواد) و سایر رفتارهای مخرب و پرخاشگرانه است.
چه کسانی دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی می شوند؟
اختلال شخصیت ضد اجتماعی مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می دهد.
مشخص نیست که چرا برخی افراد دچار اختلال شخصیت ضد اجتماعی می شوند، اما تصور می شود که هم ژنتیک و هم تجربیات آسیب زا در دوران کودکی، مانند کودک آزاری یا بی توجهی، در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی اغلب در شرایط سخت خانوادگی بزرگ شده است.
یک یا هر دو والدین ممکن است دچار سوءمصرف الکل باشند، همچنین تعارض بین والدین و تربیت سخت و ناسازگار نیز در این بیماران رایج است.
این نوع مشکلات در دوران کودکی اغلب منجر به مشکلات رفتاری در دوران نوجوانی و بزرگسالی می شود.
اثرات اختلال شخصیت ضد اجتماعی
رفتار مجرمانه یکی از ویژگی های کلیدی اختلال شخصیت ضداجتماعی است و این احتمال وجود دارد که فرد مبتلا به این اختلال در مقطعی از زندگی خود مرتکب جرم شود و به زندان بیفتد.
مشخص شده است که مردان مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی 3 تا 5 برابر بیشتر از زنان مبتلا به این اختلال در معرض خطر سوءمصرف الکل و اعتیاد به مواد مخدر قرار دارند. همچنین خطر مرگ زودرس در نتیجه رفتارهای بی پروا یا اقدام به خودکشی در آنها افزایش می یابد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی همچنین احتمال بیشتری دارد که در دوران بزرگسالی دچار مشکلات در روابط عاطفی باشند و بیکار و بی خانمان شوند.
تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی
برای تایید تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی، معمولاً فرد قبل از 15 سالگی سابقه اختلال شخصیت سلوک دارد.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی پس از ارزیابی دقیق روانشناختی تشخیص داده می شود.
تشخیص تنها در صورتی امکان‌پذیر است که فرد 18 سال یا بیشتر داشته باشد و حداقل 3 مورد از معیارهای رفتاری زیر را داشته باشد:
- قانون شکنی مکرر
- فریبکاری مکرر
- تکانشی بودن یا ناتوانی در برنامه ریزی آینده
- تحریک پذیر و پرخاشگر بودن
- بی پروا بودن یا بی توجهی به ایمنی خود یا دیگران
- غیر مسئولانه رفتار کردن به طور مداوم
- عدم پشیمانی
این علائم نباید بخشی از یک اپیزود روان پریشی یا شیدایی باشند – آنها بخشی از شخصیت و رفتار روزمره فرد مبتلا باشند.
این رفتارها معمولاً در اواخر نوجوانی و اوایل 20 سالگی به شدیدترین و چالش برانگیزترین حد خود می رسند. همچنین گاهی ممکن است تا زمانی که فرد به 40 سالگی برسد این رفتارها بهبود یابند.
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی
در گذشته تصور می شد که اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک اختلال مادام العمر است، اما همیشه اینطور نیست و گاهی اوقات می توان آن را مدیریت و درمان کرد.
شواهد نشان می دهد که رفتار می تواند در طول زمان با درمان بهبود یابد، حتی اگر ویژگی های اصلی اختلال مانند عدم همدلی باقی بمانند.
اما در هرصورت اختلال شخصیت ضد اجتماعی یکی از دشوارترین انواع اختلالات شخصیت برای درمان است.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، ممکن است تمایلی به درمان نداشته باشد و تنها زمانی درمان را شروع کند که دادگاه دستور انجام آن را بدهد.
درمان توصیه شده برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی به شرایط آن ها بستگی دارد و باید عواملی مانند سن و سابقه رفتارهای غیرعادی و مشکلات همراه بیماری مانند سوءمصرف الکل و مواد مخدر نیز در حین درمان فرد نظر گرفته شود.
خانواده و دوستان فرد اغلب نقش فعالی در تصمیم گیری در مورد درمان و مراقبت از او دارند.
روان درمانی مشاوره محور
روان‌درمانی شناختی رفتاری (CBT-Cognitive behavioural therapy) گاهی اوقات برای درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی استفاده می شود.
در این روش روان‌درمانی هدف کمک به فرد برای مدیریت مشکلات خود با تغییر طرز فکر و رفتار است.
روان‌درمانی مبتنی بر ذهنیت (MBT-Mentalisation-based therapy) نوع دیگری از روان‌درمانی است که در درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.
در این روش درمانگر فرد را تشویق می‌کند تا طرز تفکر و نحوه تأثیرگذاری وضعیت روانی بر رفتارش را در نظر بگیرد.
گروه درمانی دموکراتیک (DTC)
Democratic therapeutic communities
شواهد نشان می‌دهد که روش های مبتنی بر گروه‌درمانی می‌تواند یک روش درمانی طولانی‌مدت مؤثر برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی باشد و در زندان‌ها رواج بیشتری پیدا می‌کند.
DTC نوعی گروه‌درمانی است که هدف آن رسیدگی به خطر رفتارهای غیر مسئولانه افراد مبتلا و همچنین نیازهای عاطفی و روانی آنهاست.
این روش بر اساس گروه‌های بزرگ یا کوچک درمانی است و بر مسائل گروه تمرکز می‌کند و محیطی را ایجاد می‌کند که هم کارکنان و هم زندانیان در تصمیم‌گیری‌های گروه سهیم باشند.
در این روش گروه‌درمانی همچنین ممکن است فرصت هایی برای کار آموزشی و حرفه ای نیز وجود داشته باشد.
طول دوره درمانی توصیه شده 18 ماه است، زیرا باید زمان کافی برای ایجاد تغییرات و به کارگیری مهارت های جدید وجود داشته باشد.
این نوع روش درمانی، خودانگیختگی (Self-motivation) عامل مهم دیگری برای پذیرش درمان توسط فرد است. به عنوان مثال، فرد باید مایل باشد که بخشی از یک جامعه باشد، در گروه ها شرکت کند و تابع روند تصمیم گیری دموکراتیک باشد.
درباره DTC و کار با مجرمان مبتلا به اختلال شخصیت در GOV.UK بیشتر بخوانید
دارو درمانی
شواهد کمی برای حمایت از استفاده از دارو برای درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی وجود دارد، اما برخی از داروهای ضد روان پریشی و ضد افسردگی ممکن است در برخی موارد مفید باشند.
کاربامازپین و لیتیوم ممکن است به کنترل علائمی مانند پرخاشگری و رفتار تکانشی کمک کنند و دسته ای از داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIها) ممکن است خشم و علائم عمومی اختلال شخصیت را بهبود بخشند.